खिद्रापूर मधले कोपेश्वर !

त्या गजराजाला मी शांत विचारी नजरेने पाहिलं आणि मंदिराच्या मुख्य भागाकडे  निघालो , जर पुढ जाताच एका आज्जींचा आवाज आला ! त्या आवाजात मला देव-देवतांचे शब्द आणि ऐतिहासिक गोष्टींचा ठेवा जाणवला मग मी वळलो आवाजाच्या दिशेने ! आज्जी सांगत होत्या मंदिराची पौराणिक कथा ! 

फार फार पूर्वी म्हणे देवी सती हि भगवान शिवाची पत्नी होती ! तिचे वडील "राजा दक्ष" यास भगवान शिवशंकर जावई म्हणून पसंत नव्हते ! 

राजा दक्ष याने एकदा महायज्ञ केला आणि शिव-सती यांना आमंत्रण दिले नाही ,देवी राणी सती यांनी याबद्दल राजाला म्हणजे आपल्या वडिलांना जाब विचारला , तेव्हा राजा दक्ष यांनी महादेव शिव यांचा अपमान केला , ते सहन न झाल्यामुळे देवी राणी सतीने महायज्ञामध्ये उडी मारली ! हे कळताच भगवान शिवशंकर क्रोधीत झाले आणि दक्षराजाचा वध केला आणि नंतर  कृष्णा नदीच्या तीरावर येऊन बसले ! तिथे त्यांचा राग शांत करायला भगवान श्री विष्णू यांना यावे लागले ! म्हणून या मंदिराला "कोप + ईश्वर" अस कोपेश्वर म्हणतात , जगात सर्व शिवमंदिरा मध्ये नंदी आढळतो , पण येथे नंदी नाही , होय या मंदिराच्या आवारात कुठेही नंदी नाही, येडूर गावात हा नंदी उत्तराभिमुख आहे अस आज्जी म्हणल्या !  मंदिरात शिव आणि विष्णू म्हणजेच हरि-हर दोघेही लिंगरूपात आहेत .मंदिराची कथा आजींनी ज्या प्रेमाने,आपुलकीने सांगितली त्या कथेने साक्षात पूर्व प्रसंग क्षणार्धात डोळ्या समोर जिवंत केला , कान ऐकत होते , डोळे निरखत होते , मन मात्र शांत , स्तब्ध , अचल होऊन गेलेलं होत, मनात आलं जाऊन याव येडूर ला ! भेटून याव नंदीराजाला ! घ्याव दर्शन ह्या जगावेगळ्या नंदी राजाच , पण मन आणि वास्तव यांच्या मेळ घालण कठीणच ओ !

कोपेश्वर हे पूर्ण मंदिर ९६  गजराजांच्या ( हत्तीच्या ) पाठीवर कोरले आहे ! याला १०८ अजस्त्र  खांब आहेत ,या मंदिराच्या कळसावर शिवलीलामृत कोरले आहे अस म्हणतात ! मंदिराच्या प्रत्येक खांबावर देव-देवतांच्या कथां मधले  प्रसंग कोरलेले आहेत , हे प्रसंग बघताना नजर हटत नाही !  यज्ञ मंडपाचा वरचा भागच हा  वरून काढून जमिनीवर स्थापित केलेला आहे ! त्यामुळे गोलाकार स्वर्ग मंडप आकाशाचे आणि भास्कराचे दर्शन मंडपात बसून ही घेता येते !